Birçok kişinin merak ettiği bu konu olan vefa hakkı; bir gayrimenkulün satın alma hakkının, öncelikli olarak eski sahibine verilmesidir. Geri bildirim hakkı olarak da bilinen bu uygulamayla, taşınmazın eski sahibinin, gayrimenkulü tekrar satın alma olasılığı saklı tutulmaktadır. Bu uygulamayı genellikle, banka kredisini ödemekte zorlanan kişiler isteyebilir.
Banka; borçların ödenmemesiyle birlikte ipotekli gayrimenkulü, borca karşılık devralmaktadır. Bankanın gayrimenkulü satışa çıkarması durumunda, vefa hakkı kullanılarak, eski sahibinin taşınmazı alıp alamayacağına bakılır.
Vefa hakkını kullanarak bir malı satan satıcı, sattığı taşınmazı alan kişiden geri alma hakkına sahip olmaktadır. Burada vefa hakkı şerhi devreye girer. Geri alım hakkı satış işlemleri sırasında ya da sonrasında, noter aracılığıyla düzenlenen sözleşme ile 10 yıl geçerli olmaktadır.
Noter tarafından düzenlenen sözleşme, tapuya ibraz edilir ve malikin sözleşmede yetkisi varsa, geri alım hakkı, tarafların talebiyle tapu kütüğüne şerh edilmiş olur.
Vefa hakkı şerhi için istenen belgeler;
Bir taşınmazın satışa çıkarıldığı zaman eski maliki, öncelikli olarak satın alma hakkına sahip olmaktadır. Geri alım hakkı kullanılması; taşınmazın yeni sahibinin, kullanım haklarını sınırlamadığı gibi, taşınmazı kullanabilmekte ya da kiralayarak gelirlerinden yararlanabilmektedir.
Geri alım hakkı geçerlilik süresi 10 yıldır. Eğer satışın üzerinden 10 yıl geçmişse, bu hak geçersiz sayılır. Sözleşmede aksi belirtilmediği sürece, geri alım hakkı başkasına devredilemediği gibi, ancak miras yoluyla devir işlemleri gerçekleştirilmektedir.
Geri alım sözleşmesi taşınmazın satışı sırasında, Tapu ve Kadastro Müdürlükleri’nde ya da satış sonrası Noter huzurunda gerçekleştirilmektedir. Tarafların talep etmesi durumunda, tapuya şerh konabilmektedir.
Vefa hakkı harçları, noter ya da tapuda düzenlenmesine göre değişkenlik göstermektedir. Taşınmazın satış işlemi sırasında vefa hakkının kurulması sonucunda, devir harcı dışında başka hiçbir ücret ödenmemektedir. Bunun yerine binde7.5 oranında damga vergisi alınır.
Satış sonrası noterde vefa sözleşmesi yapılacaksa binde 5.94 oranında tapu harcı ödenmektedir. Vefa hakkının terkini için maktu terkin harcı tahsil edilmektedir.
Vefa hakkı sözleşmesi yapılırken bazı noktalara dikkat edilmesi gereklidir. Vefa hakkının süresi 10 yıldır ve bu sürenin sonunda malik, talebini terkin etme hakkına sahiptir. Satış akdinin gerçekleştirildiği sırada, vefa hakkı saklı tutulmuşsa, satış resmi senedine bu hakkın yazılması gerekir.
Satış işleminin sonunda hak tesis edilmişse, bu hak noterce düzenlenmiş bir sözleşmeyle belgelenmelidir. Vefa hakkı, taşınmazın yeni sahibi üzerinde herhangi bir kısıtlamaya gitmez. Vefa hakkının, kütüğün şerhler bölümüne şerh edilmesi gerekir.